Vai trò của AI trong thơ và dịch thuật văn học

Hãy tưởng tượng vẻ đẹp phức tạp của Hài kịch thần thánh của Dante hoặc nhịp điệu nhịp nhàng của One Hundred Love S onnets của Pablo Neruda. Cùng với những bài thơ được dịch nhiều nhất khác như The Iliad và The Odyssey của Homer, The Rubaiyat của Omar Khayyam và Les Fleurs du Mal của Charles Baudelaire, những tác phẩm này luôn là nền tảng của sự trao đổi văn hóa giữa các ngôn ngữ. Tuy nhiên, hành động dịch các văn bản này là một nghệ thuật cũng như một khoa học.

Gần đây, vai trò của AI trong dịch thuật đã tăng vọt, với các công cụ như ChatGPT dẫn đầu và thay đổi cách tiếp cận của chúng tôi. Chúng ta sẽ xem xét cách các công cụ này làm cho các tác phẩm văn học dễ tiếp cận hơn trên toàn cầu, mở ra thế giới đọc và hiểu mới.

Danh sách những bài thơ được dịch nhiều nhất trên thế giới

Những bài thơ được dịch nhiều nhất trong lịch sử cung cấp một tấm thảm phong phú về kinh nghiệm của con người, mỗi bài thơ dệt nên những câu chuyện độc đáo và sự thật phổ quát qua các nền văn hóa và thời đại. Dưới đây là top 17 bài thơ được dịch nhiều nhất: 

1. Phim hài thần thánh của Dante Alighieri

Một câu chuyện ngụ ngôn sâu sắc khám phá các cõi của thế giới bên kia - Địa ngục, Luyện ngục và Thiên đường. Hành trình của Dante được hướng dẫn bởi nhà thơ La Mã cổ đại Virgil và tình yêu lý tưởng hóa của ông, Beatrice, kiểm tra bản chất con người và công lý thiêng liêng.

• Tác giả: Dante Alighieri

• Xuất bản: Đầu thế kỷ 14 (1308-1320)

• Ngôn ngữ gốc: Tiếng Ý

• Bản dịch: Hơn 100 ngôn ngữ

• Ghi chú: Bao gồm “Inferno”, một phần của tác phẩm lớn hơn.

2. Iliad và Odyssey của Homer

The Iliad” trình bày chi tiết các sự kiện của Chiến tranh thành Troy, nhấn mạnh chủ nghĩa anh hùng và cơn thịnh nộ của Achilles, trong khi “The Odyssey” theo dõi sự trở lại mạo hiểm của Odysseus về quê hương, khám phá các chủ đề xảo quyệt và trung thành.

• Tác giả: Homer

• Xuất bản: Thế kỷ thứ 8 trước Công nguyên

• Ngôn ngữ gốc: Hy Lạp cổ đại

• Bản dịch: Hơn 70 ngôn ngữ

3. The Aeneid của Virgil

Một bài thơ sử thi kể câu chuyện về Aeneas, một người Troy đi du lịch đến Ý và trở thành tổ tiên của người La Mã. Đó vừa là một hành trình đầy nghịch cảnh vừa là một huyền thoại nền tảng của văn hóa La Mã.

• Tác giả: Virgil

• Xuất bản: 29-19 TRƯỚC CÔNG NGUYÊN

• Ngôn ngữ gốc: Latin

• Bản dịch: Hơn 60 ngôn ngữ

4. Don Quixote của Miguel de Cervantes

Một cuốn tiểu thuyết pha trộn giữa chủ nghĩa hiện thực với tưởng tượng, ghi lại những cuộc phiêu lưu của Don Quixote, một người đàn ông trở thành một hiệp sĩ để hồi sinh tinh thần hiệp sĩ. Câu chuyện hài hước và phê bình của nó được coi là một tác phẩm nền tảng của văn học phương Tây.

• Tác giả: Miguel de Cervantes

• Xuất bản: 1605 (Phần 1), 1615 (Phần 2)

• Ngôn ngữ gốc: Tiếng Tây Ban Nha

• Bản dịch: Hơn 50 ngôn ngữ

5. Ramayana của Valmiki

Một sử thi Ấn Độ cổ đại kể về cuộc đời của Hoàng tử Rama, vụ bắt cóc vợ Sita và cuộc đấu tranh để giải cứu cô. Nó khám phá các chủ đề về bổn phận, sự công chính và sự tận tâm.

• Tác giả: Valmiki

• Xuất bản: Thế kỷ thứ 5 đến thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên

• Ngôn ngữ gốc: tiếng Phạn

• Bản dịch: Hơn 50 ngôn ngữ

6. Mahabharata

Một trong những sử thi lớn nhất trong văn học thế giới, nó kể lại câu chuyện về Chiến tranh Kurukshetra và số phận của hoàng tử Kaurava và Pandava, đan xen những tình huống khó xử về đạo đức và những hiểu biết triết học.

• Tác giả: Theo truyền thống được quy cho Vyasa

• Xuất bản: Thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên đến thế kỷ thứ 4 CN

• Ngôn ngữ gốc: tiếng Phạn

• Bản dịch: Hơn 40 ngôn ngữ

7. Faust của Johann Wolfgang von Goethe

Tác phẩm kịch tính này khám phá tinh thần không ngừng nghỉ của Faust, người thực hiện một hiệp ước với ma quỷ để đổi lấy kiến thức không giới hạn và thú vui trần tục, thăm dò giới hạn của ham muốn và đạo đức của con người.

• Tác giả: Johann Wolfgang von Goethe

• Xuất bản: 1808 (Phần 1), 1832 (Phần 2)

• Ngôn ngữ gốc: Tiếng Đức

• Bản dịch: Hơn 40 ngôn ngữ

8. Những bông hoa xấu của Charles Baudelaire

Là một tập thơ đi sâu vào các chủ đề về tình yêu, tuyệt vọng và u sầu hiện sinh, tác phẩm của Baudelaire là nền tảng cho các phong trào chủ nghĩa tượng trưng và hiện đại.

• Tác giả: Charles Baudelaire

• Xuất bản: 1857

• Ngôn ngữ gốc: Tiếng Pháp

• Bản dịch: Hơn 30 ngôn ngữ

9. Rubaiyat của Omar Khayyam của Omar Khayyam

Một loạt các tứ thần phản ánh bản chất thoáng qua của cuộc sống, sự theo đuổi hạnh phúc và tình trạng của con người, đưa ra một quan điểm hoài nghi và triết học về số phận và sự tồn tại.

• Tác giả: Omar Khayyam

• Xuất bản: Thế kỷ 12

• Ngôn ngữ gốc: Người Ba Tư

• Bản dịch: Hơn 30 ngôn ngữ

10. Bài hát của Roland

Một bài thơ sử thi dựa trên Trận Roncevaux Pass, nó tôn vinh những hành động của anh hùng Roland và đề cập đến các chủ đề về lòng trung thành, dũng cảm và xung đột giữa Cơ đốc giáo và Hồi giáo trong thời kỳ trung cổ.

• Tác giả: Không xác định

• Xuất bản: Cuối thế kỷ 11

• Ngôn ngữ gốc: Tiếng Pháp cổ

• Bản dịch: Hơn 25 ngôn ngữ

11. Một trăm bài sonnet tình yêu của Pablo Neruda

Một bộ sưu tập ghi lại những cảm xúc mãnh liệt và cảm xúc sâu sắc của tình yêu và sắc đẹp. Các sonnet của Neruda nổi tiếng với sự chân thành nồng nhiệt và hình ảnh sống động.

• Tác giả: Pablo Neruda

• Xuất bản: 1959

• Ngôn ngữ gốc: Tiếng Tây Ban Nha

• Bản dịch: Hơn 20 ngôn ngữ

12. Gitanjali của Rabindranath Tagore

Một tập hợp các bài thơ thể hiện các chủ đề tâm linh sâu sắc và ý thức sâu sắc về sự tận tâm cá nhân và chủ nghĩa thần bí, đã mang lại cho Tagore giải Nobel Văn học.

• Tác giả: Rabindranath Tagore

• Xuất bản: 1910

• Ngôn ngữ gốc: Tiếng Bengali

• Bản dịch: Hơn 20 ngôn ngữ

13. Kalevala của Elias Lönnrot

Một sử thi quốc gia của Phần Lan, được biên soạn từ văn hóa dân gian và thần thoại truyền thống, nó thuật lại sự sáng tạo của thế giới và cuộc phiêu lưu của các anh hùng của nó, gói gọn tinh thần văn hóa Phần Lan.

• Tác giả: Elias Lönnrot (trình biên dịch)

• Xuất bản: 1835 (ấn bản đầu tiên), 1849 (ấn bản mở rộng)

• Ngôn ngữ gốc: Tiếng Phần Lan

• Bản dịch: Hơn 20 ngôn ngữ

14. Sử thi Gilgamesh

Một trong những tác phẩm văn học viễn tưởng sớm nhất, nó kể lại cuộc phiêu lưu của Gilgamesh, Vua của Uruk, khám phá các chủ đề về chủ nghĩa anh hùng, tình bạn và theo đuổi sự bất tử.

• Tác giả: Không xác định, nhiều tác giả

• Xuất bản: Khoảng 2100-1200 TCN

• Ngôn ngữ gốc: Tiếng Akkad

• Bản dịch: Hơn 15 ngôn ngữ

15. Câu chuyện về Genji của Murasaki Shikibu

Thường được coi là cuốn tiểu thuyết đầu tiên trên thế giới, nó mô tả chi tiết cuộc đời và tình yêu của Hoàng tử Genji và triều đình Heian ở Nhật Bản cổ điển, phong phú về chiều sâu tâm lý và những đoạn xen giữa thơ.

• Tác giả: Murasaki Shikibu

• Xuất bản: Đầu thế kỷ 11

• Ngôn ngữ gốc: Tiếng Nhật

• Bản dịch: Hơn 15 ngôn ngữ

16. Lá cỏ của Walt Whitman

Một tập thơ tôn vinh cá nhân, quốc gia và những phẩm chất nguyên tố của trải nghiệm con người, được đánh dấu bởi một phong cách thơ tự do đặc biệt và sự lạc quan bao trùm tất cả.

• Tác giả: Walt Whitman

• Xuất bản: 1855 (ấn bản đầu tiên)

• Ngôn ngữ gốc: Tiếng Anh

• Bản dịch: Hơn 15 ngôn ngữ

17. Beowulf

Một bài thơ sử thi tiếng Anh cổ kể lại những hành động anh hùng của chiến binh vĩ đại Beowulf, đề cập đến các chủ đề về lòng dũng cảm, lòng trung thành và cuộc đấu tranh giữa thiện và ác.

• Tác giả: Không xác định

• Xuất bản: Giữa 975-1025 CN

• Ngôn ngữ gốc: Tiếng Anh cổ

• Bản dịch: Hơn 15 ngôn ngữ

Mặc dù nhiều bài thơ cổ điển này đã được dịch rộng rãi, nhưng vẫn còn một chặng đường dài trước khi chúng thực sự có thể tiếp cận được với tất cả mọi người. Rào cản ngôn ngữ và sự khác biệt văn hóa thường ngăn cản độc giả tiềm năng kết nối đầy đủ với các tác phẩm này. Để thu hẹp khoảng cách này, chúng ta không chỉ phải tăng số lượng bản dịch mà còn phải nâng cao chất lượng của chúng. Điều này sẽ cho phép nhiều người trên thế giới trải nghiệm những kiệt tác này theo cách cộng hưởng sâu sắc với họ. Tăng cường khả năng tiếp cận sẽ không chỉ làm phong phú cuộc sống cá nhân mà còn củng cố các kết nối toàn cầu thông qua vẻ đẹp phổ quát của thơ ca.

Thách thức của việc dịch thơ

Bạn có thể tự hỏi tại sao dịch thơ lại khó khăn. Dịch thơ là một thách thức vì các yếu tố của nó gắn chặt với ngôn ngữ gốc và bối cảnh văn hóa, khiến chúng khó tái tạo bằng ngôn ngữ khác.

Dịch thơ liên quan đến nhiều hơn là thay đổi từ từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Nó đòi hỏi phải dịch các sắc thái văn hóa, cảm xúc và nhịp điệu. Điều quan trọng là duy trì sự trung thực, trôi chảy và phong cách của bản gốc. 

Ví dụ, “The Odyssey” của Homer không chỉ kể một câu chuyện mà còn bao gồm các yếu tố trữ tình thường bị mất trong bản dịch. Những bài thơ được dịch nhiều nhất khác như Faust của Johann Wolfgang von Goethe, Câu chuyện về Genji của Murasaki Shikibu và Gitanjali của Rabindranath Tagore, tất cả đều mang những yếu tố văn hóa và thơ ca độc đáo thường bị mất trong bản dịch. 

Những thách thức tăng lên với các tính năng thơ mộng như vần điệu và mét, rất quan trọng để nắm bắt bản chất của bản gốc nhưng khó bảo tồn bằng các ngôn ngữ khác nhau.

AI và dịch máy: tổng quan

Dịch máy đã phát triển từ các thuật toán dựa trên quy tắc cơ bản thành các mạng nơron tinh vi, được gọi là dịch máy thần kinh (NMT). Các công cụ AI hiện đại như ChatGPT, Google Translate và DeepL Translator tận dụng các mạng này để cung cấp các bản dịch sắc thái hơn. Họ học hỏi từ các bộ dữ liệu phong phú, liên tục cải tiến, khiến chúng trở nên vô giá đối với cả người dùng hàng ngày và dịch giả chuyên nghiệp. 

Chọn công cụ AI tốt nhất để dịch văn học liên quan đến việc xem xét điểm mạnh của từng công cụ, thay đổi theo cặp ngôn ngữ và khả năng nắm bắt các sắc thái của chúng. Tuy nhiên, dựa trên nghiên cứu dưới đây, nó đã chỉ ra rằng ChatGPT thường xuất sắc trong việc dịch các nội dung văn học và thơ ca phức tạp vì sự hiểu biết sâu sắc về bối cảnh và sự tinh tế của nó.

Nghiên cứu thông tin chi tiết: so sánh các công cụ dịch thuật AI

Trong một nghiên cứu hấp dẫn do Ruiyao Gao và các đồng nghiệp của cô dẫn đầu, các công cụ dịch thuật AI khác nhau đã được đánh giá về khả năng dịch thơ cổ điển của Trung Quốc. Các nhà nghiên cứu chú ý đến việc bảo tồn cấu trúc thơ ca, hình ảnh và giai điệu cảm xúc - những khía cạnh quan trọng đảm bảo tính toàn vẹn thơ của tác phẩm gốc vẫn còn nguyên vẹn. Những phát hiện của họ?

ChatGPT nổi bật, thể hiện khả năng vượt trội trong việc duy trì các yếu tố phong cách thiết yếu như sự phong phú ẩn dụ và sắc thái nhịp nhàng. Hiệu suất này vượt qua đáng kể các công cụ phổ biến khác như Google Translate và DeepL Translator, làm nổi bật khả năng tiên tiến của nó trong việc xử lý các bản dịch văn học phức tạp.

Điểm mạnh của ChatGPT trong dịch thuật văn học

Khả năng nắm bắt các ngôn ngữ có sắc thái văn hóa của ChatGPT khiến nó trở nên đặc biệt trong dịch thuật văn học. Kỹ năng này rất quan trọng vì thơ thường phụ thuộc vào các tín hiệu văn hóa tinh tế và biểu tượng sâu sắc cần được giải thích cẩn thận.

Ví dụ, khi dịch các sonnet của Neruda, ChatGPT không chỉ duy trì độ chính xác về ngôn ngữ mà còn duy trì dòng chảy trữ tình và cường độ cảm xúc. Điều này đảm bảo rằng bản dịch được cộng hưởng mạnh mẽ như bản gốc.

Hạn chế và cân nhắc đạo đức 

Bất chấp những điểm mạnh của nó, các bản dịch của ChatGPT đôi khi có thể bỏ lỡ điểm hoặc thích nghi quá mức để duy trì các sơ đồ có vần điệu. Về mặt đạo đức, việc sử dụng AI trong các bản dịch đặt ra câu hỏi về tính nguyên bản, tính xác thực và tác động đến sinh kế của người dịch. Đây là những cân nhắc quan trọng khi AI trở nên gắn liền hơn trong các lĩnh vực sáng tạo.

Mặc dù AI đã tiến bộ rất nhiều trong dịch thuật, nhưng nó vẫn phải vật lộn với các khía cạnh sáng tạo đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về văn hóa và sự tinh tế sáng tạo. Bởi vì điều này, người dịch là người cần thiết để xem xét các bản dịch AI để đảm bảo rằng các yếu tố sắc thái này được nắm bắt chính xác và hiệu quả, bảo tồn ý định và tác động của bản gốc.

Tầm quan trọng của kỹ thuật nhanh chóng

Nắm vững kỹ thuật nhanh chóng là điều cần thiết cho các bản dịch thơ và văn học sáng tạo chất lượng cao bằng cách sử dụng các công cụ AI như ChatGPT. Quá trình này chỉ đạo các hệ thống tạo ra đầu ra vừa chính xác về mặt ngôn ngữ vừa phù hợp về văn hóa. 

Điều quan trọng là xác định rõ phương pháp dịch. Đây có thể là bản dịch trực tiếp (theo nghĩa đen) hoặc điều chỉnh sáng tạo để phù hợp với phong cách thơ của ngôn ngữ đích, đảm bảo độ chính xác. 

Khi lần đầu tiên phát triển công cụ tổng hợp dịch máy hỗ trợ AI, chúng tôi tập trung vào việc thiết kế các lời nhắc đáp ứng nhu cầu và ý định cụ thể của khách hàng. 

Chúng tôi đã thiết kế lời nhắc của mình để đáp ứng nhanh chóng nhu cầu dịch thuật của khách hàng, giúp dễ dàng phát hiện các vấn đề và tinh chỉnh trình tổng hợp của chúng tôi. Cách tiếp cận này nâng cao khả năng của chúng tôi để cung cấp các bản dịch chính xác và hiệu quả trong các ngành công nghiệp khác nhau

Ý nghĩa rộng hơn đối với dịch thuật văn học

Những hiểu biết sâu sắc từ các nghiên cứu dịch thuật AI không chỉ giới hạn trong thơ mà có thể được áp dụng trên các thể loại văn học. AI có thể hỗ trợ dịch tiểu thuyết, truyện ngắn và vở kịch, giữ gìn giọng điệu và phong cách ban đầu của tác giả đồng thời làm cho văn học có thể tiếp cận được với khán giả toàn cầu. 

Ví dụ, AI có thể giúp dịch những bài thơ phức tạp và được dịch nhiều nhất như The Epic of Gilgamesh, Don Quixote, The Ramayana, The Mahabharata và The Kalevala sang nhiều ngôn ngữ, duy trì các phần thơ mộng và sắc thái văn hóa của chúng.

Triển vọng tương lai cho AI trong dịch thuật văn học sáng tạo

Khi công nghệ AI tiếp tục phát triển, việc tích hợp nó vào dịch văn học sáng tạo có vẻ đầy hứa hẹn. Tiềm năng hợp tác giữa các mô hình AI và dịch giả con người có thể dẫn đến các quy trình dịch thuật nâng cao. Ở đây, sự nhạy cảm nghệ thuật của chúng tôi được bổ sung bởi hiệu quả và khả năng mở rộng của AI. 

Các công cụ dịch thuật AI được nâng cao với các tính năng như điểm chất lượng AI và đánh giá hậu chỉnh sửa dịch máy chi tiết (MTPE) là vô giá để tinh chỉnh các bản dịch. Công cụ dịch thuật AI của chúng tôi hiện bao gồm  tính năng “Bản dịch phổ biến nhất”. Sự bổ sung này đơn giản hóa quá trình chọn máy dịch bằng cách đánh giá và phân tích đầu ra của chúng. Nó cũng cung cấp điểm số cho các công cụ dịch thuật hàng đầu và phổ biến nhất, giúp bạn dễ dàng chọn tùy chọn tốt nhất cho nhu cầu dịch thuật của mình.

Đọc thêm: Ánh sáng so với Chỉnh sửa hậu kỳ đầy đủ

Phần kết luận

Việc sử dụng AI trong thơ và dịch thuật văn học đánh dấu một tiến bộ lớn. Khi các công cụ AI được cải thiện, chúng mang lại cơ hội đáng kể để vượt qua rào cản ngôn ngữ và nâng cao di sản văn hóa toàn cầu của chúng ta. Bằng cách khám phá các công nghệ AI này, bạn có thể khám phá các khía cạnh mới của đánh giá và hiểu biết văn học, cho phép bạn vừa trải nghiệm vừa đóng góp cho sự phát triển thú vị này.

Để có thêm quyền truy cập vào trình tổng hợp dịch thuật máy AI của chúng tôi, bạn có thể đăng ký gói đăng ký miễn phí của chúng tôi và nhận 1500 tín dụng mỗi tháng.